Stembureaus en stemmachines
Tot 1858 was er voor de kiezers maar één stembureau voor de hele gemeente beschikbaar en wel in Gilze. Na dat jaar kwam er in Rijen een bij. Pas toen het kiesrecht zich verder uitbreidde, zette de gemeente geleidelijk aan meer stembureaus in en deed dat bovendien in alle vier de kernen.
Om het tellen van de stemmen wat gemakkelijker en sneller te maken, gingen er ook in onze gemeente in 1969 stemmen op om drie stemmachines aan te schaffen voor de prijs van 25.000 gulden. “Want ook met de hand melken en uit het blote hoofd optellen zijn uit de tijd”, zei wethouder Toon Noij tegen enkele raadsleden die bezwaar maakten tegen deze investering. Voordelen waren er legio. De uitslag was niet afhankelijk van tellingen en berekeningen van het stembureau, er waren geen ongeldige stemmen (wel blanco), de handelingen waren eenvoudig en konden zó snel worden verricht dat meer dan duizend kiezers in één stemdistrict konden worden ingedeeld. Bovendien was de uitslag binnen vijf minuten na afloop van de stemming bekend en stembussen, -biljetten en -hokjes waren voortaan overbodig. Er kwam ten slotte een compromis uit de bus. Twee in plaats van drie stemmachines zouden in Rijen, in de drukste stembureaus van de gemeente dienst gaan doen.
|
|
 |
|
Bij de Statenverkiezingen in 1970 gebruikte de gemeente de stemmachines voor het eerst. Alles leek vlot te verlopen. Maar bij de sluiting van het stembureau in het Katholiek Militair Tehuis bleek het apparaat 141 stemmen te veel te hebben geteld. Naberekeningen wezen uit dat dit niet van invloed was op de uitslag van de verkiezingen. Maar toch, burgemeester Krol was er een beetje huiverig voor geworden. “Ik zou zoiets toch niet graag meemaken bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. Dan zou er niets anders opzitten dan een herstemming te houden,” reageerde hij. En inderdaad bij de gemeenteraadsverkiezingen nam het college geen risico. De machines werden niet gebruikt. Maar in de loop van de tijd groeide het vertrouwen weer en schakelde Gilze en Rijen net als andere gemeentes volledig over op stemmachines. En nadat in 1991 de stemcomputer beschikbaar gekomen was, voerde ook Gilze en Rijen die in.
Sinds 2009 stemt Nederland weer met een rood potlood en papier. Het stemgeheim kon met stemmachines niet voldoende gewaarborgd worden. Ook was de betrouwbaarheid en transparantie van de telling van stemmen in het geding. De Commissie Van Beek stelde in 2013 voor met stemprinter en -teller te stemmen. Een Deskundigengroep Elektronisch stemmen en tellen, kwam op alleen de stemmenteller uit. Vanwege de hoge investeringskosten is de besluitvorming over de haalbaarheid van de invoering van stemprinter en/of -teller nog even aangehouden.
Terug naar: Achtergronden bij het boekje ‘Over de kiesdrempel’