voor de bouwbedrijven’ van 23 oktober 1939
Het nieuwe raadhuis op Nerhoven in Gilze werd in juni 1939 geopend. Het ontwerp van het raadhuis was van architect ir. A. Siebers. Hij had medio dertiger jaren ook de stedenbouwkundige plannen voor de gemeente ontwikkeld. Deze plannen gingen ervan uit dat de dorpen Gilze en Rijen naar elkaar toe gebouwd zouden worden. Voor Gilze waren grote uitbreidingsplannen aan de noordzijde van het dorp voorzien. Maar door de oorlog werden de plannen voor een groot gedeelte niet meer uitgevoerd. De Duitsers sloten de verbindingsweg tussen Gilze (einde Nieuwstraat) en Rijen (verlengde van de Julianastraat) af. Ze verbonden het vliegveld Molenheide en het in de jaren dertig ontwikkelde vliegveld Nerhoven met elkaar en bouwden het verder uit tot een van de grootste vliegvelden in West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar het nieuwe raadhuis was geen lang leven beschoren. 10 oktober 1944 was de onheilsdatum.
Uit het dagboek van Arnold Verster:
“Over het algemeen was er voor een buitenstaander weinig verschil in de uniformen der Feldgrauen. Maar toch was steeds het dorp op de hoogte als er wat aparts hing te gebeuren. Liepen er Feldgendarmen met de brede platen voor het lijf, passeerden er ooit SS-troepen, arrogant en hatelijk, of, zoals nu, waren er van het Sprengkommando, steeds werden ze stiekem nagegaan.
Geen wonder dat deze stille herfstmiddag, nu ze ongeroepen aan het werk tijgen (=gingen) rond de boerenmolen.
Als een lopend vuurtje gaat de tijding van mond tot mond, dat er zal worden opgeblazen en ongelukkig wordt deze jobstijding weldra gevolgd door een doffe ontploffing! Een wolkkolom en daar zijgt die mooie oude molen levenloos ineen. Ineengezakt als een oude man, zonder veel lawaai, maar wel grondig vernield.
Reeds spoeden de beulen zich naar de molen van Hoevenaars aan de Oranjestraat, een veel jonger en krachtiger type, daterend van de zeventiger jaren. Hier gaat het zo glad niet. Men moet er tweemaal op aanleggen, maar vernield werd ie. De gemeentenaren staan stom starend vanuit de verte het vandalisme te bezien. De vakmensen, revolver in de vuist, doen zwijgend hun karwei.
Men mompelt over gemeentehuis, watertoren en fabrieksschoorstenen. Maar nee, het blijft erbij. Het is drie uur, half vier misschien en de mannen verdwijnen. De avond valt, om acht uur moet iedereen binnen zijn, dat zijn zo de bevelen der laatste weken. En iedereen houdt zich daaraan, want een kogel gaat vlug. Gedurende die avond en nacht werden wij herhaaldelijk opgeschrikt door hevige ontploffingen.
De volgende morgen lagen het prachtige nieuwe gemeentehuis èn de karakteristieke watertoren in puin en scherven. Grondig verwoest tot in hun grondvesten. Naast elkaar uiteengereten en verbrijzeld. Twee kapitale gebouwen, het oudhollandse gemeentehuis en de modern gebouwde hoge watertoren, die eeuwen hadden kunnen afstaan en het ondanks zeer diverse stijlen, toch behoorlijk naast elkaar konden vinden, sneuvelden in hun eerste jeugd. Wie vanaf de verkeersweg Tilburg – Breda naar Gilze zocht, vond over de heide een fiks bebouwd dorp, mooi in ’t groen van bos en bomen en geflankeerd door drie mooie torens en twee molens! Werkelijk een lust voor het oog, zoals het daar lag, langs de zuidrand van het enorme vlakke veld”.
(Dit fragment en het oorlogsdagboek van Arnold Verster is ook te vinden in: ‘In de greep van de meedogenloze’, een uitgave van Heemkring Molenheide)
Krantenverslag raadsvergadering
Tot slot een krantenverslag van de raadsvergadering in Gilze-Rijen van 11 september 1945. Hierbij moet rekening worden gehouden met de waarde van de gulden van toen, die beduidend hoger was dan de waarde van de euro van nu:
“Op 10 oktober 1944 vernielden de Duitsers alle kostbare gebouwen, waaronder het nieuwe raadhuis, welke schade aan dit gebouw alleen al 103.532 gulden bedraagt. Burgemeester Klardie heeft zijn ambt neergelegd. De gemeentesecretaris is per 2.7.45 met ziekenverlof gegaan. Louis Smeulders, die op den dag der bevrijding sneuvelde, werd herdacht als een der meest trouwe ambtenaren. Met bombardementen op het vliegveld kwamen 74 ingezetenen om het leven. Totaal verwoest werden 64 woonhuizen, 44 boerderijen, 6 fabrieken, 1 kerk, 2 pastorijen, 3 scholen, 1 gemeentehuis en 1 kazerne. 68 panden moesten gesloopt worden, wat 67.269 gulden heeft gekost’”
Bron: Vijf jaar luchtfront, Dagboek Arnold Verster
Voor meer informatie over dit onderwerp en nog veel meer over de Tweede Wereldoorlog in de Gemeente Gilze en Rijen, zie de 5 delen Vijf Jaar Luchtfront. Ga dan naar: Webwinkel