‘Verdwenen tentenstad op de hei’ heet het nieuwe boek dat Heemkring Molenheide recent uitgegeven heeft. Het is geschreven door Kees van der Heijden, historicus en heemkringvrijwilliger, en heeft als ondertitel ‘Militairen en bevolking in Gilze en Rijen bij de Belgische afscheiding 1830-1839’. Het boek vertelt het verhaal over het leven in en om het militaire kamp bij Rijen, dat lag in het huidige bosgebied bij de Kampstraat. Het werd daar jaarlijks in de zomer ingericht en er streken gemiddeld zo’n dertienduizend militairen neer. Ze deden dat onder aanvoering van Koning Willem I, die zich halsstarrig verzette tegen de onafhankelijkheid waar onze zuiderburen zo naar verlangden. Dit internationale conflict ging onder de naam ‘de Belgische Opstand’ de geschiedenis in.
Stad van linnen en heideplaggen
In het boek geeft Kees van der Heijden uitgebreid antwoord op vragen als ‘wie waren die militairen?’ ‘hoe zag een gewone dag in het kamp eruit?’, ‘hoe was het kamp ingedeeld?’. Hij vertelt over de soldaten die de dag standaard met een dop jenever (!) begonnen, over het marcheren en exerceren en over stamppot met heidezand dat in de kookkuilen werd klaargemaakt. Aan de hand van plattegronden laat hij zien waar al die legertenten stonden, de koffiehuizen, de winkels, het theater, het lazaret en nog veel meer. Want vergis je niet, in grootte was deze stad van linnen en heideplaggen vergelijkbaar met het toenmalige Breda. Op de zondagen stroomden toeschouwers uit de wijde omgeving toe om de parades en wapenschouwen te bekijken. Samen met de koninklijke familie, want Koning Willem I, Kroonprins Willem en zijn gezin, Prins Frederik, ze waren vaak geziene gasten in deze contreien.
Grote impact voor de dorpen
Heel boeiend ook is het deel waarin hij de drastische veranderingen voor de inwoners van Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot beschrijft. Want de jaarlijkse komst van dit enorme kamp en de talloze inkwartieringen van militairen bij bijna alle gezinnen in de dorpen, had voor de bevolking veel impact. De aanwezigheid van vreemde militairen ging gepaard met spanningen en problemen, diensten die de bevolking moest leveren, ordeverstoringen in de overvolle dorpen, incidenten, criminaliteit en toename van het aantal ongehuwde moeders. Tien jaar lang, ieder jaar weer. Het gemeentebestuur had er de handen vol aan. Toenmalig burgemeester Adriaan Hoevenaars schreef in een van zijn vele brieven aan instanties over ‘menigvuldig bij mij binnenkomende klachten’. Hij trok zich het lot van zijn inwoners aan en deed wat hij kon om economische schade te voorkomen. Maar ook begreep hij als burgervader de psychische last die de militaire aanwezigheid voor de inwoners met zich meebracht.
Nu verkrijgbaar
Kees van der Heijden deed uitgebreid archief- en literatuuronderzoek, las dagboeken en verslagen, dook krantenberichten op en bestudeerde de uitkomsten van recent bronnen- en veldonderzoek. Hij wist dit in een 180 bladzijden tellend, boeiend verhaal samen te brengen, aangevuld met opvallend veel mooie en interessante afbeeldingen. En daarmee laat hij zien wat zich hier zo dichtbij, in Gilze en Rijen, een kleine twee eeuwen geleden allemaal heeft afgespeeld. Iets waar de meesten van ons tot nu toe geen idee van hadden.
‘Verdwenen tentenstad op de hei’ is vanaf nu te bestellen voor de prijs van 15 euro via onze webshop .